تمـهیـد پـیـشـرفت کشـور

پس از سه سال تصدی معاونت طرح و برنامه و با توجه به تغییرات دو سال اخیر از تولیت محترم درخواست کردم تا این مسئولیت را به فرد دیگری محول فرمایند.

خداوند متعال را بابت توفیق خدمت در این مسئولیت در آستان مقدس حضرت رضا علیه السلام شاکرم و از تولیت های محترم آستان قدس رضوی، آیت_الله_رئیسی که زمینه خدمت حقیر در این آستان مقدس را فراهم فرمودند و #حجت_الاسلام_مروی بواسطه تداوم خدمت و همچنین قائم مقام های محترم تشکر می نمایم.

پاسخگویی را وظیفه تک‌تک مسئولان می‌دانم و از این رو خلاصه‌ای از گزارش فعالیت‌های سه سال اخیر خدمت همه علاقمندان ارائه می‌نمایم. به طور طبیعی نقاط ضعفی در فعالیت‌های معاونت وجود دارد که به تقصیر و قصور حقیر مرتبط است و از بابت آن عذرخواهی می‌نمایم. البته برخی گلایه‌ها به وظایف این معاونت در ضرورت دقت در تخصیص بودجه و نظارت بر آن و همچنین چابک‌سازی بر می‌گردد که گریزی از آن نیست.

موفقیتها مرهون تلاش همکاران معاونت طرح و برنامه و سایر بخش های این آستان مقدس است که از همه آنها تشکر می نمایم.

مرتضی فیروزآبادی / 6-3-1400

متن خلاصه گزارش سه ساله معاونت طرح و برنامه آستان قدس رضوی

در مقاطی آستان قدس به سرمایه فروشی روی آورده است؛ همانطور که دولت نفت فروشی میکند. به طور خاص زمینهای آستان قدس به نوعی در اختیار مردم قرار گرفته که آستان برای همیشه از اکثر منافع آن محروم شده است. به عنوان مثال گفته میشود 43 درصد از اراضی مشهد متعلق به آستان قدس است، اما واقعیت آن است که عمده این اراضی به مردم واگذار شده و آستان قدس عایدی چندانی از آنها ندارد. این سرمایه فروشی مولد وقف و مورد پسند عمده واقفان نیست، پدیده سرمایه فروشی عوارضی برای آستان قدس داشته است، یکی از مهمترین این عوارض این است که تصویر بیرونی بسیار پردرآمد و پر پول از آستان قدس در اذهان مردم شکل گرفته که با واقعیت فاصله زیادی دارد.
علت شکل گیری این تصور این است که درآمدهای بیزحمت ناشی از سرمایه فروشی حاصل شده و مثل نفت که کشور را به رفتار «بچه پولداری» دچار کرده، سرمایه فروشی هم آستان را به رفتاری مشابه دچار کرده است. ورود به مال سازی، ناشی از سرمایه فروشی است.

اما واقعیت این است که ابعاد فعالیتهای اقتصادی ما در قیاس سازمانهای دیگر بسیار کم است. سامانه شفافیت سازمان اقتصادی در منظر عمومی است و مردم میتوانند درآمد سازمان اقتصادی آستان را با درآمد سازمانهای مشابهی مثل شستا(شرکت سرمایه گذاری تأمین اجتماعی) مقایسه کنند. شرکت سرمایه گذاری تأمین اجتماعی نزدیک به 20 برابر سازمان اقتصادی آستان قدس رضوی است. برخی شرکتهای پتروشیمی و نفت و گاز هم به تنهایی 20 برابر بخش اقتصادی آستان قدس هستند. کافی است سایت 100 شرکت برتر کشور را مشاهده و اعداد و ارقام را با سامانه شفافیت آستان قدس مقایسه کنید و متوجه خواهید شد که ابعاد مالی آستان قدس آنطور که تصور میشود، نیست.
 

یک کارشناس اقتصاد آموزش‌وپرورش با اشاره به اینکه کانال‌کشی هزینه‌ها و نظام پرداخت در آموزش‌وپرورش باید اصلاح شود، گفت: افزایش بودجه الزاماً افزایش کیفیت را به همراه ندارد.

بخش اول نکات مقدماتی

• در توسعه کمی جلوی تقاضا را نمی شود گرفت. نه منطقا و نه عملا. منطقا نمی توان گرفت چون مردم حق دارند تقاضا داشته باشند بویژه اگر حاضر باشند هزینه اش را بپردازند که فعلا چنین است. عملا هم تجربه نشان داده است که مقابل تقاضای عمومی نمی توان ایستاد باید آن را مدیریت کرد. بنابراین ما باید تقاضای مردم برای آموزش عالی را به هر دلیلی که باشد به رسمیت بشناسیم و برایش برنامه ریزی کنیم. بویژه اینکه اقتصاد ما باید بزرگ بشود و سهم زیادی از بازار را به خود تخصیص بدهد.
• این تصور که با کاهش کمیت آموزش عالی به کیفیت بهتری دست پیدا می کنیم محل تردید است. با کاهش کمیت آموزش عالی، فضا برای قلیلی از دانشجویان که عمیقا دنبال کار علمی هستند باز می شوند اما این به معنای تلاش بیشتر سایر دانشجویان برای کار علمی بهتر نیست، گرچه ممکن است زمینه اش از گذشته فراهم تر باشد.

بر اساس دو مقدمه فوق، هفت اقدام اولویت دار برای ساماندهی رشد کمی آموزش عالی را به شرح زیر می توان بیان کرد :

با نگاهی به نظر کارشناسان، مطالب رسانه ها و سخنان مسئولان در دهه های اخیر، شاهد مطرح شدن مجموعه ای از مطالبات از دانشگاهها هسیتم که از جمله آنها می توان به بومی سازی علوم انسانی، اسلامی شدن دانشگاه، اهتمام دانشگاه به حل مسائل نظام، تناسب آموزش با نیازهای کشور، تقویت رابطه صنعت و دانشگاه و امثال آن اشاره کرد. طرح مشکلاتی نظیر بیکاری فارغ التحصیلان، رشد کمی بی ضابطه و هم در سالهای اخیر به زمره مسائل پیرامون دانشگاه اضافه شده است.  احتمالا با جستجوی دقیق تر می توانیم فهرست مفصل تری از انتظارات جامعه و دولت از دانشگاه را تهیه نمود. طرح مستمر مجموعه این مطالبات حداقل دو نتیجه را به همراه دارد. نتیجه اول اینکه هنوز جامعه و دولت از دانشگاه انتظاراتی دارند که پاسخ لازم توسط دانشگاه را پیدا نمی کند و دوم اینکه علی رغم زحمات کشیده شده در سالهای گذشته، سیاستگذاری های نهادهای مسئول (اعم از شورای عالی انقلاب فرهنگی، مجلس شورای اسلامی، شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و... ) در این زمینه کارآمدی کافی را نداشته است. این در حالی است که مجموعه اقدامات انجام شده توسط این نهادها  چشمگیر بوده است. به عنوان مثال تصویب قانون تشکیل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در سال 83 علی الظاهر ظرفیتهای قابل توجهی را برای تقویت دانشگاه ها فراهم نموده است، گرچه همه آن قانون اجرایی نشده است لیکن اثر همان میزان از اجرایی شدن قانون مذکور در تحقق مطالباتی از جنس موارد ذکر شده، ناچیز ارزیابی می شود؛ گرچه ممکن است در جهات دیگری ( مثلا تولید مقالات ، رشد کمی و...) به تقویت دانشگاه ها منتج شده باشد

در دو سال اخیر و در تعاملات فکری و تشکیلاتی با سازمان هایی(حداقل سه یا چهار مورد) برخورد کردم که بر آنها نام سازمان «یک نفره» را نهادم.

مهمترین ویژگی های این سازمانها این است که وقتی با آن یک نفر (یعنی مسئول سازمان) صحبت می کنی بسیار کیف می کنی و خوشحال می شوی و اصلا احساس می کنی با سازمان بسیار توجیه و خوبی سر کار داری.

منتها بعدا یک متر از رئیس که فاصله می گیری همه چیز 180 درجه عوض می شود. آدمها به شدت پیاده هستند. از متوسط آدم­هایی که دیده ای ضعیف تر، روالهای سازمان خیلی بد چیده شده است. بسیار محدود کننده و پر پیچ و خم و قصه هایی شبیه این.

آن عطش و گرایش به همکاری با این سازمانی در کمتر از چند هفته تبدیل می شود به بی خیال شدن کار با آنها! خیلی انسان خوب و دلسوز و خوش بینی که باشی حداکثر دوست داری با همان یک نفر فقط حرف بزنی  و نه کار!

این سازمانها به سرعت بد نام می شوند... دیگران شما را از کار با آنها پرهیز می دهند و امثال این مسائل.

رهبر معظم انقلاب برای نخستین‌بار در سال‌۱۳۸۹ ضرورت پدید آوردن اقتصاد مقاومتی در کشور را عنوان کردند. پس از آن نیز بر ثمربخش بودن اقتصاد مقاومتی، اهمیت برنامه‌ریزی و ثبات برنامه‌های اقتصادی، مدیریت مصرف، کاهش اتکا به درآمدهای نفتی و نیز مردمی‌کردن اقتصاد، اهمیت شرکت‌های دانش‌بنیان، اجرای سیاست‌های کلی اصل‌۴۴ و حمایت از تولید پیوسته تاکید کرده‌اند. مجموعه‌‌ این نکات نشان می‌دهد که بنا به تشخیص ایشان، این موضوع برای آینده‌‌ کشور بسیار مهم است، از‌این‌رو باید مدنظر اقشار مختلف جامعه و از جمله استادان و دانشجویان قرار گیرد.این نوشتار در پی آن است که ابعاد اهمیت این موضوع را بررسی کند و رئوس موضوعاتی را تشریح نماید که باید در کشور مد‌نظر قرار گیرد.

سخنرانی در جمع مسئولان دفاتر اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان.

مدیر شبکه تحلیلگران فناوری ایران با بیان اینکه باید مراقب نسخه‌های تقلبی اقتصاد مقاومتی باشیم، گفت: برخی ممکن است با برداشت‌های اشتباهی که از اقتصاد مقاومتی دارند، نسخه‌های نامناسبی درخصوص راهکارهای تبیین این مسئله ارائه دهند، ازاین رو همان‌طور که اقتصاد مقاومتی را تبیین می‌کنیم، باید مواظب این نسخه‌ها نیز باشیم.

مرتضی فیروزآبادی روز گذشته در همایش اقتصاد مقاومتی در مسیر پیشرفت درون‌زا در دانشگاه فردوسی مشهد، با بیان اینکه اقتصاد مقاومتی، اقتصاد ریاضتی نیست، تصریح کرد: اقتصاد مقاومتی به دنبال اجرای سیاست‌های ریاضتی اقتصادی مانند افزایش سن بازنشستگی، محدود کردن منابع و رفاه جامعه نیست. همچنین اقتصاد مقاومتی به منزله بستن اقتصاد و ارتباط نداشتن با دنیا نمی‌باشد.

برنامه دو نیم ساعت در روز پنجشنبه دوم اسفند ساعت 22:30 با حضور حقیر و برادران روح الله ایزدخواه و مسعود براتی از شبکه خبر پخش شده است. متن ویرایش شده مطالب مطرح شده درباره سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی به شرح زیر است. 

 

حرکت علمی و فناوری کشور، علاوه بر ارزش ذاتی، از باب تأثیر آن بر اقتصاد نیز یکی از اولویت‌‌های مهم کشور است. امروزه محصولات دانش‌‌بنیان از ارزش بالای اقتصادی برخوردار است. نقش فناوری در رشد اقتصادی دنیا از ۵۵ درصد در سال ۱۹۸۰ به ۸۵ درصد در سال ۲۰۲۰ خواهد رسید و ۲۰ درصد از این نقش را فناوری‌‌های برتر و شرکت‌‌های دانش‌‌بنیان بازی خواهد کرد. حتی پیش‌‌بینی می‌‌شود این مقدار در سال ۲۰۳۰ به ۷۸ درصد افزایش یابد. علاوه بر این، صادرات محصولات دارای فناوری بالا در جهان طی سال‌‌های گذشته به طور مستمر ۱۰ درصد رشد داشته و افزایش این مقدار نیز قابل پیش‌‌بینی است.

بنابراین فناوری رابطه‌‌ی مستقیمی با اقتصاد خواهد داشت و از این حیث نیز برای کشور مهم خواهد بود. شناختن گام‌های طی‌‌شده در سال‌های گذشته و به‌‌ویژه نقش رهبری و هدایت‌گری ایشان در این زمینه، کمک‌کننده‌‌ی‌ تداوم حرکت علمی کشور خواهد بود. ما در این یادداشت به این مهم پرداخته‌‌ایم.

چکیده

سند چشم انداز جمهوری اسلامی اهداف بلندی همچون دستیابی به جایگاه اول اقتصادی و علم و فناوری در منطقه را برای کشور ترسیم نموده است. تحقق این هدف بیش از هر چیز نیازمند توجه به منابع انسانی برتر و برنامه­ریزی برای استفاده بهینه از آنان است. در همین راستا بنیاد ملی نخبگان در سال 1384 تشکیل شده و تا کنون مجموعه­ای از اقدامات را بدین منظور انجام داده است. در این مقاله حاکمیت پارادایم خروج نخبگان بر نوع نگرش و تمام فعالیتهای بنیاد ملی نخبگان بررسی شده و اثرات منفی آن در برنامه­ریزی­ها و اقدامات این نهاد ذکر شده است. سپس تلاش شده تا با استفاده از آراء صاحبنظران و اندیشمندان، اصولی از جمله تنوع در تعاریف و روش­ها، تخصیص فرصت، نهاد محوری در اجرا و توجه به تیم­های نخبه برای سیاست­گذاری استعدادهای برتر در کشور پیشنهاد شود.

کلمات کلیدی: نخبگان، استعدادهای برتر، سیاست­گذاری، بنیاد ملی نخبگان

در انتهای سال 1389 مقام معظم رهبری در جلسه ای با مسئولان مرتبط با امور نخبگان نکاتی را متذکر و از جمله خواهان تدوین سندی در زمینه نخبگان شدند. پیرو این مطلب بنیاد ملی نخبگان در نوزدهم اسفندماه همان سال نشست هم اندیشی با این موضوع در دانشگاه شهید بهشتی برگزار کرد که با توجه به انجام پروژه سیاست های کلی نظام در موضوع نخبگان نکاتی در آن جلسه ذکر شد که به شرح زیر است. 

یکی از مهمترین انتقادات به بدنه تصمیم‌گیری نظام، حاکمیت روابط در انتخاب همکاران و مدیران است. این یادداشت قطعا درصدد توجیه این پدیده نیست لیکن بنا دارد تا با استفاده از تجربیات و تأملاتی، برخی از ریشه‌های این موضوع مطرح نماید و عللی برای این موضوع کشف و تبیین نماید که اگر بنا شد برای رفع این مشکل اقداماتی اساسی شود، به جای مبارزه با معلول با علت‌ها مبارزه نماییم.

نویسنده معتقد است که این پدیده یک فرهنگ عمومی در کشور ما است. یعنی تا جزئی‌ترین افراد جامعه نیز از این آسیب برخوردارند. هر گاه بخواهند برای خود همکاری انتخاب نمایند ابتدا سراغ از آشنایان و دوستان می‌گیرند. گر چه این پدیده برای انتصابات حکومتی اصلا شایسته نیست، اما نباید انتظار داشت، بدنه حکومت متفاوت از فرهنگ عمومی جامعه رفتار نماید. چرا که بدنه حکومت عملاً خود جزئی از جامعه است.

«این شعارها نه فقط یک امر نمایشى است، و نه هم اینجورى است که ما خیال کنیم در این سال، این شعار همه‌ى مشکلات کشور را حل خواهد کرد؛ نه، این تشریفاتى نیست، نمایشى نیست؛ این خط روشنى را به ما نشان میدهد... این همتِ بیشتر مخصوص امسال نیست. همت برتر مخصوص سال 89 نیست. ما باید این را به عنوان یک انگشت نمایشگر راه در مقابل چشم خودمان قرار بدهیم؛ همتمان را نباید کم کنیم. کارهاى بزرگى داریم، اهداف بلندى در مقابل ماست؛ باید همت را بلند داشت تا بتوانیم به آن هدفها برسیم. کار هم باید بیشتر بشود. کار باید متراکمتر بشود تا بتوانیم به آن اهداف برسیم.» 

1.طرح مسئله:
•طی مسیر پیشرفت در کشور مستلزم انجام اقدامات متعددی در سطوح مختلف از سیاست‌گذاری تا برنامه‌ریزی و اجرا است.  
•بدیهی است اثر اقدامات در پیشرفت متفاوت خواهد بود؛ زیرا برخی اقدامات زیربنایی‌تر و اساسی‌تر و در نتیجه اثربخش‌تر (اقدامات تحول‌آفرین) و برخی دیگر کم‌اثرتر هستند. 
•اقدامات با ویژگی‌های زیر را می‌توان اقدامات تحول آفرین نامید: 
     - این موضوعات بیشتر از جنس اهداف منتهی به اقدام هستند؛ در یک مقطع برای همیشه انجام می‌شوند و می‌توان تحقق و یا عدم تحقق آنها را سنجید و شاخص‌های تحقق آن نیز موجود و ملموس است.
     -این موضوعات نقشی کلیدی در پیمودن فرایند توسعه در کشور ایفا می‌کنند که می‌توان اثر آنها را در تعداد زیادی از حوزه‌ها در فرآیندهای اساسی کشور  مشاهده کرد.
    - به علت نقش اساسی مباحث مورد نظر در فرایند توسعه، می‌توان آنها را در زمرة سیاست‌های کلی نظام دانست (که اکثر آنها هم به نوعی در سیاست‌های کلی نظام منعکس شده‌اند) .
   - نه تنها نقطة چالش کشور در شرایط فعلی، پذیرش یا عدم پذیرش این موضوعات نیست. بلکه نسبت به ضرورت تحقق آنها توافق نیز وجود دارد؛ چالش اصلی در پایبندی به اجرا، در اولویت قرار دادن آن و چگونگی اجرای آنهاست .
   - اگر نگاهی به سیاست‌های کلی برنامه پنجم بیندازیم موارد زیر را می‌توان در زمره اقدامات تحول‌آفرین بر شمرد: 
   1.طرح مهندسی فرهنگی (بند 1) 
   2.تحول در نظام آموزش و پرورش و آموزش عالی (بندهای 7 و 8)
   3.نقشة جامع علمی کشور (بند11)
   4.قطع درآمد نفت از بودجة جاری کشور (بند 3-22)
   5.اصلاح ساختار نظام بانکى (بند 23)
   6.سیاست‏هاى کلى اصل 44 قانون اساسى (بند25)
   7.تبدیل نظام بودجه‌ریزى کشور به بودجه‌ریزى عملیاتى (بند32)
   8.اصلاح نظام برنامه‌ریزی کشور (بند 33)
   9.هدفمند کردن یارانه‌ها (بند3-34)
   10.اصلاح ساختار بخش کشاورزی (بند1-35)

•برای رسیدن به اهداف بلند کشور باید در تشخیص، تصمیم، اقدام و نظارت بر «اقدامات تحول آفرین» قدرتمند عمل کنیم.
•آسیب‌شناسی عملکرد دستگاه‌های مختلف، نشانگر غفلت در این زمینه است؛ به دیگر سخن مجموعه‌ای از مسائل در کشور وجود دارد که حل آنها اثر قابل توجهی در پیشرفت کشور در مسیر چشم‌انداز بیست‌ساله دارد و به‌‌رغم هماهنگی و تأکید مسئولان، خروجی‌های قابل قبولی ارائه نشده‌است؛ که موارد بالا در زمره این موارد است.

یکی از مهمترین مسائل روز، آسیب‌شناسی علوم انسانی در کشور است. و هر کس از زاویه دید خود به مسئله می‌نگرد. این نوشته در تلاش است تا حرف تکراری «کاربردی نبودن علوم انسانی» در کشور را روایتی دیگر کند. البته نگارش نویسنده مبتنی بر شناختش از دو رشته مهم اقتصاد و مدیریت در کشور است.

یکی از آسیب‌های مطرح برای این دو رشته قادر نبودن به حل مشکلات کشور است. در فضای دانشگاهی یا خیلی انتزاعی فکر می‌شود و یا اینکه به گونه ی غرب‌زده ای تلاش می‌شود تا راه‌حل‌های تجربه شده غربی را بدون چون و چرا به کشور وارد کند و مدعی است که اگر از تجربه دنیا استفاده کنیم ( و یا به زبان رساتر مسیر غرب را برویم) مسائل کشور حل می‌شود.

شاید یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های نسل جوان آرمان‌خواه و دغدغه‌دار نسبت به آینده انقلاب؛ پیدا کردن نقش و جایگاه خود در آینده انقلاب و پیشرفت آن است. این جایگاه هم باید بتواند با امرار معاش و زندگی آینده او سازگار بوده و هم باید احساس تأثیرگذاری (همان مجاهده در راه عقائد) در مسیر پیشرفت انقلاب در آن محسوس باشد. به‌ویژه برای نسلی که انتظار دارند نقش خود را توأمان با علم ایفا کنند؛ پیدا کردن این عرصه از اهمیت بیشتری برخوردار است. این سؤال در حال حاضر با عنوان "‌چه باید کرد؟‌" در جوامع دانش‌جویی مطرح است. موج تغییر رشته دانش‌جویان فنی به علوم انسانی و حتی گرایش به حوزه بخشی از پاسخ‌های نسل جوان به این سئوال است.
با آشنایی مختصر با شبکه ایتان به نظر می‌رسد این شبکه این قابلیت را داراست که مدلی جدید برای جوانان حزب‌اللهی و آرمان‌خواه تعریف نماید که در آن هم رزق حلال باشد و هم مجاهده علمی در مسیر پیشرفت ایران.